فروپاشی قاجار و برآمدن پهلوی

پایان یافتن عمر سلسۀ قاجار و جایگزین شدن حکومت پهلوی یکی از مباحث بحث برانگیز تاریخ معاصر ایران است. دخالت داشتن یا نداشتن ابرقدرت‌های روس و انگلیس در این قضیه و گرایش هر یک از گروه‌های با نفوذ در ماجراهای آن عصر از مبهم‌ترین مباحث این دوره است. کتاب حاضر به گونه‌ای وقایع نگارانه رخدادهای سال 1299(1921م) تا 1305(1925م) را به صورت هفتگی با توجه به اصل سندهای موجود پوشش می‌دهد. نویسنده گاه متن کامل سندها و پیوست آن‌ها را نیز آورده است. این اسناد به شهرهای مختلف ایران مربوط می‌شود و حوزه‌های گوناگونی را دربرمی‌گیرد، اما مشخص نشده است که اسناد از چه منبعی گردآوری شده‌اند. با بررسی این اسناد رخدادهای مهمی چون جنبش کوچک‌خان جنگلی در شمال، نوع ارتباط یا عدم ارتباط وی با بلشویک‌ها، هم‌چنین نهضت کلنل محمدتقی‌خان پسیان در خراسان، مراحل قدرت گیری رضاخان میرپنچ تا به سلطنت رسیدن و تاسیس سلسه پهلوی در ایران، قدرت گیری و سقوط کابینه سید ضیاء الدین و ... در آیینه این اسناد روشن‌تر می‌شود. بیش‌ترین اسناد ارائه شده به مسایل سیاسی ایران در محدوه‌ زمانی مذکور می‌پردازد. اما در کنار آن، اسناد مربوط به برخی مسائل گاه جزئی در حوزه اقتصادی هم‌چون قیمت مال التجاره‌ها میان شهرهای ایران، قیمت منسوجات وارداتی و صادراتی و حتی حقوق ثابت ماهیانه مقامات کشوری نیز آورده شده است. پیش از شروع رخداد نگاری هفتگی، فصلی در ابتدای کتاب آمده که با عنوان «ایران در ورطه سیاست بین الملل» به جایگاه ایران در برنامه‌های استعماری روس و انگلیس در منطقه به ویژه سیاست‌های کمپانی هند شرقی بریتانیا می‌پردازد و اقدامات و تصمیمات شخصیت‌های درجه یک را تشریح می‌کند.