حق و سوء استفاده از آن

حق چیز خوبی است و هر چیز خوبی ممکن است مورد سوءاستفاده قرار بگیرد. واژۀ حق عمدتاً به دو چیز خوب دلالت دارد؛ در یک معنی حق اشاره است به ذات مقدس و متعالی پروردگار [...]، و در معنایی دیگر مراد از حق قدرت و امتیاز و اختیاری است که در اجتماع بشری به یک شخص (خواه حقیقی و خواه حقوقی) اعطا شده باشد، و در همین معنی اخیر است که احتمال سوءاستفاده از آن توجه صاحب نظران علم حقوق را به خود معطوف می دارد. کسی که در مقام اِعمال و اجرای حق خود برآمده است در نظر اول هیچ ایرادی متوجه او نیست. حقی که نشود از آن برخوردار شد معنی و مفهوم خود را از دست می دهد، اما استفاده هم بد و خوب دارد. چه ملاک هایی ممکن است برای تشخیص استفادۀ بد از استفادۀ خوب مورد نظر قرار گیرد؟ روشن ترین مصداق استفادۀ بد آنجاست که صاحب حق سوء نیت دارد؛ حقی را به موقع اجرا می گذارد برای آن که به دیگری آسیب برساند. اصلاً ممکن است در این اِعمال حق فایده ای به خود او نرسد یا فایده ای جزئی برسد که در مقایسه با آسیبی که به دیگری می رسد وزنی نیاورد. این البته معنی سرراستِ «سوءاستفاده» است و باید از آن جلوگیری شود. اما چه بسا که مطلب به این روشنی نیست.