درجات فضیلت

اندیشه امامت در نگاه شیعیان بنیادی ترین مسأله ی کلامی – اعتقادی است که از همان آغاز، مذاهب رسمی تسنن در جامعع ی پهناور مسلمانان را به کلنجار شدن و پاسخگویی وا داشت. در این میان تأکید معتزله بر خردگرایی و پاره ای از باورهای ستیزگرانه زیدیان در برابر و رویاروی تسنن اشعری گرا در باروری و بالندگی اندیشه شیعی اسماعیلی امامت کارگر افتاد. دست کم، امامیان و اسماعیلیان در ناخرسندی از خلافت و برتری دادن امام علی (ع) در جانشینی پیامبر خدا (ص) و رهبری جامعه اسلامی همنوا و همداستان بودند. در این میان خردگرایی شیعه امامیه و ستیهندگی اسماعیلیه کارساز افتاد. بی گمان، میراث مکتوب فرهنگی اسماعیلیان در جهان شناسی و پیشواشناسی که بیشتر در زیر چتر پشتیبانی مادی و معنوی فاطمیان مصر نگاشته آمد و نشر یافت، بر غنای ادبیات عقیدتی، بینشی، علمی، فرهنگی و سیاسی مسلمانان و به ویژه شیعیان افزوده است و مبحث های پیشوایی و رهبری یاری رسانده است. نگفته پیداست که اندیشه و نگاشته های دانشمندان امامی (دوازد امامی) برای پرورش کار مایه های اسماعیلیان بسترهای مناسبی آماده ساخته بود.