روندهای بنیادین در دانش زبان

رومن یاکوبسن بنیانگذار مکتب زبان‌شناسی پراگ و از جمله مشهورترین زبان‌شنانسان عصر حاضر بوده است. او در این شاهکار خود که اثری کلاسیک به حساب می‌آید، سعی بر آن داشته تا زمینه‌های شکوفایی زبان‌شناسی را معرفی کند و وابستگی آتی علوم را به زبان‌شناسی به بحث بگذارد. شاید به همین دلیل است که متن انگلیسی و طبعاً ترجمۀ فارسی آن پیچیدگی‌های خاص خود را داراست، زیرا یاکوبسن کتاب مورد بحث را صرفاً برای متخصصان نوشته است و نیازی برای توضیح بیشتر مطالب ندیده است. روندهای بنیادین در دانش زبان در سه فصل تنظیم شده است. یاکوبسن در فصل نخست به نگرش‌های زبان‌شناختی زمانۀ خود می‌پردازد و به این نکته اشاره دارد که مقام و منزلت زبان‌شناسی ساختگرا در مطالعۀ زبان چیست و چرا او در چنین مکتبی خود را باز یافته است. در فصل دوم کتاب یاکوبسن به جایگاه زبان‌شناسی در میان علوم انسانی می‌پردازد و با نقل آرای نامداران این علوم و استدلال در هر مورد نشان می‌دهد که زبان‌شناسی در علوم انسانی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و در روند آتی مطالعاتی از این دست، دانش مطالعۀ زبان عمده‌ترین دستاوردها را در اختیار صاحب نظران قرار می‌دهد. یاکوبسن در فصل سوم کتاب خود به علوم طبیعی و رابطۀ زبان‌شناسی با این علوم به‌ویژه زیست‌شناسی می‌پردازد و نشان می‌دهد که حتی در این دسته از علوم نیز نادیده گرفتن دستاوردهای زبان‌شناسی با هیچ منطقی سازگار نیست