اتیپل مینیاتوری است از زندگی مردمانی که زیر سایهی سهمگین دیکتاتوری روزگار میگذرانند، برای تکتک شخصیتهای این کتاب در لابهلای برگهای تاریخ میتوان مابهازای بیرونی پیدا کرد. در یک شهرک صنعتی دورافتاده جماعتی روزگار میگذرانند، میخواهند از پس این شهر فولاد و ماشین قلبی تپنده و گرم را لمس کنند.
چرا باید این کتاب را بخوانیم؟
- اتیپل برای ما ایرانیان یک داستان آشناست. داستان اخلاقیات عرفیشدهی ریشهدار جامعه نسبت به انسان و عشق و زندگی و تردیدهایی که در طی سالیان بر این وضعیت ترک میاندازد.
- اتیپل یکی از بهترین آثار ادبی تولیدشده در شوروی است که در نقد رئالیسم سوسیالیستی و نگاه غالب به ادبیات در این جامعه نوشته شده است. ارنبورگ خود از حامیان اصلی جریان رئالیسم سوسیالیستی بود که در این کتاب از آن نگاه دست کشیده و سعی کرده دست به تجربیات تازه بزند.
- اتیپل داستانی جذاب و سرگرمکننده با شروعی طوفانی است که به همراه ارزشهای تاریخیای که دارد میتواند برای خوانندگان جذاب باشد.
- در یک کلام اتیپل داستان گسست و تردید است. تردید از وضعیت قبلی و گسست از آن برای رسیدن به وضعیت جدید.
- اتیپل فارغ از نگاه انتقادی به ارزشهای ایدئولوژیک نهادینهشده در نگاه به انسان و عشق و ادبیات نگاهی انتقادی هم به سیاستهای استالینی دارد. ایلیا ارنبورگ کتاب را بلافاصله پس از مرگ استالین نوشت و باعث شد گفتوگوهایی انتقادی دربارهی دوران استالین شکل بگیرد. بعدها نام کتاب تبدیل به نماد وضعیت پسااستالینی شد و از اصطلاح اتیپل به معنی آبشدن یخها برای نامیدن دوران آرامش بعد از مرگ استالین استفاده کردند.