از چشم غربی

این رمان تاریخی، تلاشی است برای به دست دادن روانشناسی جامعۀ روسیه. در آغاز داستان، قتل وزیر کشور روسیه با نام آقای "پ" اتفاق می‌افتد. او که د راه خدمت به سلطنت، با کوششی خستگی ناپذیر، بسیاری از افراد را به زندان، تبعید و یا به پای چوبۀ دار می‌فرستاده سرانجام هنگامی که سوار بر سورتمه‌ای بوده، بر اثر انفجار بمب کشته می‌شود. بعدها در گفت‌وگویی که بین "رازموف" و "ویکتورهالوین"- از دانشجویان هم‌کلاس در رشتۀ فلسفه- صورت می‌گیرد، هالدین خود را قاتل آقای "پ" معرفی می‌کند. او خطاب به دوستش می‌گوید که "لو مردخطرناکی بود با عزمی جزم. اگر کارش سه سال دیگر ادامه می‌یافت، بردگی ما به مدت پنجاه سال دیگر تمدید می‌شد. سپس ... نویسنده دربارۀ این اثر می‌گوید: سهمناک‌ترین اندیشه این است که همۀ این مردم، محصول شرایط استثنایی نیستند. بلکه محصول شرایط عمومی‌اند- متشکل از عادیت مکان و زمان و نژاد آنها. سبعیت و بلاهت حکومتی خودکامه که همۀ موازین قانون را رد می‌کند و در واقع پایۀ کار خود را بر هرج‌ومرج کامل اخلاقی می‌گذارد- واکنشی سبعانه‌تر و احمقانه‌تر از انقلابی‌گری کلا آرمان‌گرایانه‌ای برنمی‌انگیزد که تباه‌سازی را در نخستین وسیلۀ در دسترس می‌جوید."