موضوع اثر حاضر، بررسی و تحلیل سیر تحول تعلیم و تربیت در نظام آموزشی ایران در محدودۀ زمانی صد و چند سالۀ ایران در عصر قاجاریه است. مطالب کتاب در پنج فصل تدوین شده است. نگارنده، پیش از ورود به بحث در پیشگفتاری غیرمتعارف بسترهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دگرگونیهای مرتبط با حرکت مشروطه را در دورۀ قاجار معرفی کرده است. آشنایی با فرهنگ و مظاهر تمدن و تعلیم و تربیت غرب، روش تدریس در مکتبخانهها، گامهای نخست تأسیس مدارس جدید، مطبوعات و نقش آنها در تحولات آموزشی و عقاید و اندیشههای تربیتی بزرگان دورۀ مشروطه، از محورهای اصلی مطرحشده در این پژوهش است. انگیزۀ ابتدایی نگارنده، تجربۀ دو فضای متفاوت مکتبخانه و مدرسه در دوران کودکی و دیدن تفاوتهای میان دو سبک آموزشی بوده است.