ارامنه و انقلاب مشروطه ایران (1291-1285)

کتاب حاضر با ارجاع به منابع تاریخی اصیل، موفق شده‌است که از جمله جامع و کامل‌ترین مطالعه تا به امروز را در زمینة نقش ارامنه در انقلاب مشروطة ایران 1296-1285 (1905 – 1911) و مشارکت سیاسی آنان ارائه دهد. حوری بربریان نویسندة کتاب، کوشیده‌است به اوضاع سیاسی اقتصادی و اجتماعی ارامنه در قرن نوزدهم، با تمرکز بر ارامنة ساکن در استان‌های امپراطوری عثمانی که کانون توجه جنبش انقلابی ارامنه در اواخر قرن نوزدهم قرار گرفت و نیز بر قفقاز تحت حکومت روسیه که مرکز جنبش انقلابی سوسیالیستی و ناسیونالیست بود، تصویر کاملی از جنبش ارامنه فراهم کند.

بربریان در عین حال که در مبحث جامعة ارامنة ایران برای اولین بار به نقش و فعالیت زنان ارمنی ایران می‌پردازد، به کشف انگیزه‌های ایدئولوژیک، سیاسی و عملگرایانه ارامنه پرداخته و علت همیاری آنها با مشروطه خواهان ایرانی را بررسی می کند تا خدمات عظیم نظامی و ایدئولوژیک ارامنه به انقلاب مشروطه را در آن دوران حساس تاریخی برای خوانندگان آشکار کند.

وی همچنین اختلافات داخلی و خارجی مابین فعالان ارمنی و اختلافات آنان با عناصر مشروطه ایران را بررسی کرده‌است. در پایان، بربریان با مباحثه‌ای دلایل و پیامدهای کناره گیری ارامنه از مسائل سیاسی ایران را بر می شمارد.