تهران تب‌آلود

کتاب «تهران تب‌آلود» نوشته حمیدرضا حسینی، روایتی است از مکان‌های فراموش شده جنبش مشروطه در تهران. این کتاب بر آن نیست تا روایتی تازه و یافته‌هایی نو از مشروطیت ایران را بدست دهد، بلکه بر آن است تا با آن‌چه در اصلی‌ترین منابع تاریخ مشروطه آمده، از دریچه‌ای متفاوت به این جنبش بنگرد: دریچه مکان-رویدادها. اگرچه مکان‌های تاریخی غالبا با ارزش معماری و هنری‌شان سنجیده می‌شوند، اما بسیاری از مکان‌ها، حتی اگر از نظر معماری بی‌ارزش باشند، به صرف داشتن «روایت» حایز اهمیت‌اند. چنین مکان‌هایی از آن‌رو که رخدادهای مهمی در آن‌ها چهره بسته یا منسوب به چهره‌های نامدار تاریخی هستند، صاحب روایت‌ و یادآور فرازهایی از تاریخ گذشته هستند.
به باور نویسنده «محدود کردن ارزش مکان‌های تاریخی به جنبه‌های ظاهری و کالبدی آن‌ها، موجب شده است که بخش مهمی از مکان-رویدادها تخریب یا با دگرگونی‌های وسیع روبرو شوند و بر اثر آن، بخشی از اسناد و شواهد تاریخی و عناصر هویت‌بخش شهری برای همیشه از میان برود.» در این میان، «تاریخ‌پژوهان نیز با غفلت از ارزش و اهمیت مکان-رویدادها، ناخودآگاه راه را برای نابودی آن‌ها بازگذاشته‌اند؛ زیرا داستان مکان‌ها در ظاهر آن‌ها هویدا نیست، بلکه باید با پژوهش‌های دامنه‌دار، از لابه‌لای طیف وسیعی از اسناد و مدارک تاریخی استخراج و تدوین شود.»
بر این پایه، حسینی کوشیده است تا به معرفی مکان‌هایی در شهر تهران بپردازد که در فاصله آبان‌ماه 1284 تا مهرماه 1285 خورشیدی؛ یعنی از آغاز جنبش تا استقرار مجلس شورای ملی در عمارت بهارستان، شاهد چهره بستن مهم‌ترین رویدادهای جنبش مشروطه بوده‌اند.
او در فصل نخست کتاب با عنوان «تهران و تهرانیان در هنگامه مشروطیت» وضعیت عمومی شهر تهران در ارتباط با جنبش را شرح می‌دهد و مسایلی از قبیل ساختار محله‌ای، مراکز ارتباطی، کانون‌های سیاسی و اجتماعی، گروه‌های مرجع و میزان مشارکت تهرانیان در جنبش را بررسی می‌کند تا ارتباطی منطقی را میان محله‌ها و مکان‌ها با رویدادهای سیاسی برقرار سازد.
سپس در پانزده فصل بعدی کتاب به معرفی 38 مکان-رویداد مهم جنبش مشروطه در فاصله زمانی مورد نظر می‌پردازد که اکثر آن‌ها تا به امروز باقی ماند‌ه‌اند.
نویسنده روایت داستان‌گونه کتاب را به شکلی سامان داده که خوانندگان (بویژه آن‌هایی که آشنایی چندانی با جنبش مشروطیت ندارند)، ضمن آگاهی از سرگذشت مکان-رویدادها، داستان جنبش مشروطه را نیز مرور کنند.