در باب حرف مفت

کتابِ در بابِ حرفِ‌مفت، در اصل، متنِ سخنرانی‌ای است که فرانکفورت به سالِ ۱۹۸۵ در دانشگاهِ یِیل ایراد کرد و آن‌گاه آن را به صورتِ مقاله‌ای در یک مجلّه‌یِ دانشگاهیِ نه‌چندان شناخته‌شده و، دو سال بعد، در مجموعه‌ای از مقالاتش به چاپ رساند. امّا، از قضایِ روزگار، این سخنرانیِ حالامقاله‌شده نرم‌نرمک شهرتی یافت و سرویراستارِ انتشاراتِ پرینستون را بر آن داشت که در سالِ ۲۰۰۵ به فرانکفورت پیشنهادِ کتاب‌شدنش را بدهد. او حتّی، برایِ اطمینانِ‌خاطردادن به استاد از بابتِ اقبالِ مخاطبان به اثر، خبرش می‌دهد که، به واسطه‌یِ انتشارِ مقاله‌یِ «در بابِ حرفِ‌مفت»، در میانِ اهلِِ‌فنّ و تاحدّی غیرِاهلِ‌فنّ شهرتی به هم زده. باری، در بابِ حرفِ‌مفت سرانجام در قالبِ کتابچه‌ای از سویِ انتشاراتِ پرینستون منتشر می‌شود و، پس از اندک‌زمانی، به فروشی حیرت‌انگیز دست می‌یابد و به بیش از شانزده زبان ترجمه می‌شود.

امّا فرانکفورت در این اثرِ موجز و عمیق چه می‌کند؟ او در بخشِ اعظمِ جستار می‌کوشد از خلالِ بررسیِ مفاهیمی چون شیّادی، نادرست‌نمایی، دروغ‌گویی، و لاف‌زنی نرم‌نرمک به ما درکی از مفهومِ حرفِ‌مفت بدهد. برایِ انجامِ این کار، در هر مورد می‌کوشد شباهت‌ها و تفاوت‌هایِ مهمّ‌ِ هر کدام از این مفاهیم را با حرفِ‌مفت نشان دهد. و در انتهایِ جستار نیز بخشی را به تبیینِ این واقعیّت اختصاص می‌دهد که در روزگارِ ما حرفِ‌مفت خیلی زیاد است، و بر سه امر تأکید می‌ورزد: نخست، اوضاع‌واحوالی است که در آن افراد سوق داده می‌شوند به این که در بابِ اموری سخن بگویند که آگاهیِ چندانی از آن ندارند. دومین عاملی که سببِ شده است تا ما، از هر سو، چنین آماجِ حرفِ‌مفت قرار گیریم و چه‌بسا خود نیز دستی در تولیدش داشته باشیم این اعتقادِ رایج است که «مسئولیّتِ شهروند در یک نظامِ مردم‌سالار است که درباره‌یِ هر چیزی، یا دست‌کم هر چیزی که به اداره‌یِ امورِ کشورش ربط دارد، عقیده‌ای داشته باشد». و سومین عامل را، که در نسبت با دو عاملِ قبلی عمیق‌تر است، باید در پاره‌ای از آموزه‌هایِ فلسفیِ پساتجدّدگرایانه جست، «در اَشکالِ متنوّعِ شکّاکیّتی که امکانِ هر گونه دسترسیِ قابلِ‌اعتمادِ ما به واقعیّتِ عینی را انکار می‌کند و، بنابراین، امکانِ شناختِ چگونگیِ حقیقیِ چیزها را مردود می‌شمارد». در این سیاق، افراد صادق‌بودن نسبت به خود را در بیرون‌ریختنِ هر چه به ذهن و ضمیرشان می‌آید می‌بینند، و روشن است که محصولِ این وضع چیزی جز افزودن بر حجمِ حرفِ‌مفت‌ها نخواهد بود.