مبانی آینده پژوهی

بدون تردید توسعه فناوری‌های نوین و افزایش زمینه‌های کاربرد آن‌ها علاوه بر اینکه می‌تواند از مزایای قابل توجهی در زندگی انسان‌ها برخوردار باشد، نگرانی‌های بسیاری را نیز به همراه خواهد داشت. با توجه به اهمیت این موضوع به موازات تحقیقاتی که در راستای دستیابی به فناوری‌های نوین انجام می‌شود، گروهی دیگر از محققان نیز تأثیر آن‌ها در زندگی انسان‌ها را مورد مطالعه قرار می‌دهند که این مطالعات اغلب دربردارنده‌ی مجموعه برنامه‌های مختلفی نظیر برگزاری دوره‌های آموزشی در استفاده از فناوری‌های نوین به منظور افزایش آگاهی کاربران و همچنین بررسی عملکرد این فناوری‌ها و تجزیه و تحلیل آثار و پیامدهای زیستی ناشی از آن‌ها خواهد بود. آینده پژوهی رشته‌ای مستقل است که به شکلی روشمند به مطالعه‌ی آینده می‌پردازد. این رشته تصاویری از آینده در اختیار ما قرار می‌دهد تا در زمان حال، بر اساس این تصاویر بتوانیم به شکل کارآمدتری تصمیم بگیریم. این تصاویر در سه مقوله طبقه‌بندی می‌شوند: آینده‌های ممکن، آینده‌های محتمل و آینده‌های مطلوب. در این راستا، وندل بل یکی از متفکران مهم این حوزه، آینده پژوهی را به این شکل تعریف می‌کند: «آینده پژوهی رشته‌ای مستقل به شمار می‌رود که هدفش مطالعه منظم آینده است. آینده پژوهان به دنبال کشف، ابداع، ارائه، آزمون و ارزیابی آینده‌های ممکن، محتمل و بهتر هستند. آنان انتخاب‌های مختلفی درباره آینده فراروی انسان‌ها قرار می‌دهند و در انتخاب و پی‌ریزی مطلوب‌ترین آینده به آنان کمک می‌کنند»