مشروطیت

انقلاب مشروطیت که درواقع دورۀ جدیدی ازتاریخ ایران بعد از اسلام با آن آغاز می‌شود، مقدماتش حدودا از اواسط سلطنت ناصرالدین شاه قاجار شروع شد: تاسیس دارالفنون، و افتتاح باب مراودات نسبتا منظم و مستمر ایرانیان با اروپا، ایجاد پست و تلگراف، نشر بعضی جراید، وقوع بعضی تحولات مدنی در مملکت عثمانی، اطلاع مردم ایران از انقلابات بزرگ فرانسه، آمریکا و اروپا، ملاحظۀ رواج فساد و رشوه و تبعیض در امور مملکت و... همه از مقدمات پیدایش فکر مشروطه‌طلبی در بین عامۀ مردم ایران است. به طور کلی انقلاب مشروطه، مجموع کشمکش‌ها و زدوخوردهایی است که آشکارا از حدود سنۀ 1323 تا اواسط 1327 هـ . ق بین طرف‌داران مشروطیت و مخالفان آن در بیشتر شهرهای ایران، به خصوص تهران، تبریز، اصفهان، مشهد، گیلان و... به وقوع پیوست و عاقبت با وجود استنکاف شدید محمدعلی شاه قاجار از امضا و اجرای مفاد فرمانی که پدرش، مظفرالدین شاه قاجار، در باب قبول و اعلان مشروطیت داده بود، و به‌رغم اقدام او به تخریب و تعطیل مجلس، عاقبت بر اثر مجاهدات مشروطه‌طلبان، منجر به خلع محمدعلی‌شاه از سلطنت و استقرار مجلس شورای ملی و اعلان حکومت مشروطه در ایران گشت. کتاب حاضر، شامل مقالات سید حسن تقی‌زاده (متوفی در 8 بهمن 1348) دربارۀ "مشروطیت" است. قابل ذکر است که اطلاعات تقی‌زاده دربارۀ وقایع مشروطیت و جریان‌های پیش از آن، از جمله آن‌چه به پیشگامان آزاد فکری و مقدمات اصلاح‌جویی مربوط می‌شود، بسیار گسترده بوده است.