این رمان تاریخی، مجملی است از وقایع بیست و چهارسالۀ فارس و زمان پادشاهی آبشخاتون که مشتمل است بر سه جلد در یک مجلد با نامهای "شمسالطغرا"، "ماری و نیسی" و "طغرل و هما". در جلد نخست، "شمس"، قهرمان رمان، که نسب از دیالمه میبرد، همراه پدر برای خوشامدگویی به امیر مغول به شیراز آمده است. او در گفتوگویی با نوکرش، خرم، بیزاری خود را از مغولها ابراز میدارد. در این میان، خانۀ سرکردۀ مغولها آتش میگیرد و شمس، دختر او، "طغرا"، را میرهاند. این حادثه آغازی است بر عشق آنها. ادامۀ رمان، شرح تلاشهای شمس برای رسیدن به وصال معشوق است؛ در جلد دوم، شمس با طغرا ازدواج میکند، اما "ماری" ـ کنیز اهدایی سلطان مصر ـ را نیز به عقد خویش درمیآورد و به ملکه "آبشخاتون" هم عشق میورزد. "طغرا" در زلزلۀ مهیب شیراز میمیرد و شمس و ماری در قصر در آغوش طبیعت به شادی میزیند؛ جلد سوم رمان نیز، شرح عشق "طغرل" ـ پسر شمس ـ به هما است.