مروری بر نظریه های زیبایی در زیبایی شناسی تجربی و علوم شناختی

شاید چنین بنماید که فلسفۀ هنر یا زیبایی‌شناسی فلسفی باید به مبحث زیبایی بپردازد، ولی درهم‌تنیدگی نقش زیبایی با گزینش‌های فردی و تعاملات اجتماعی دانشمندان علوم‌شناختی را واداشته است تا به کشف چگونگی ادراک زیبایی و مؤلفه‌های اصلی آن همت گمارند. در کتاب حاضر، دکتر صالح طباطبایی، دانش‌آموختۀ علوم شناختی، به مرور انتقادی مهم‌ترین نظریه‌های زیبایی در زیبایی‌شناسی تجربی و علوم شناختی پرداخته است. کتاب با زیبایی‌شناسی تجربی فخنر آغاز می‌شود، سپس به «نظریۀ پتانسیل برانگیختگی» برلاین، کاربرد «نظریۀ اطلاعات» در زیبایی‌شناسی، زیبایی‌شناسی گشتالتی، نظریۀ شناختی «پسند سرنمونی» مارتین دیل، نظریۀ شناختی «سهولت پردازش» رِبِر، انگارۀ شناختی «پردازش اطلاعات چندمرحله‌ای» لِدِر، «نظریۀ الگوریتمی زیبایی» اشمیدهوبر و سرانجام «زیبایی‌شناسی عصب‌شناختی» (Neuroaesthetics) می‌پردازد. پیوست تکمیلی کتاب دربارۀ «نظریۀ تناسبات» ابن‌هیثم در ادراک زیبایی است. این همان نظریه‌ای است که هنرپژوهان عصر رنسانس، چون لورنتسو گیبرتی، لئونه باتیستا آلبرتی و لئوناردو داوینچی، از آن وام گرفتند.