شهریار

«شهریار»، نوشته‌ی نیکولو ماکیاولی(۱۵۲۷-۱۴۶۹) فیلسوف سیاسی ایتالیایی است. نیکلا ماکیاولی که بنیاد نظریه‌ی خود را پیرامون روش و هدف در سیاست قرار داده، در مهمترین کتاب خود شهریار، هدف عمل سیاسی را دست‌یابی به قدرت می‌داند و بنابراین، آن را محدود به هیچ حکم اخلاقی نمی‌داند و در نتیجه به کار بردن هر وسیله‌ای را در سیاست برای پیشبرد اهداف مجاز می‌شمارد و بدین‌گونه سیاست را به کلی از اخلاق جدا می‌داند. ماکیاولی معتقد است، زمامدار اگر بخواهد باقی بماند و موفق باشد نباید از شرارت و اعمال خشونت‌آمیز بترسد. زیرا بدون شرارت، حفظ دولت ممکن نیست. حکومت برای نیل به قدرت، ازدیاد و حفظ و بقای آن مجاز است به هر عملی از قبیل کشتار، خیانت، ترور، تقلب و... دست بزند و هرگونه شیوه‌ای حتی منافی اخلاق و شرف و عدالت را برای رسیدن به هدفش روا می‌دارد. این مکتب بر این باور است که رجال سیاسی باید کاملاً واقع‌بین و مادی و جدی باشند. آنگونه سختگیر باشند که اگر تکالیف دینی، اخلاقی و احساسات سد راه آنان شود؛ از آن‌ها صرف نظر کرده و هدفی جز رسیدن به مقصود نداشته باشند. وی اساس اخلاقیات را واژگون کرد. یگانه شعار سیاسی او این بود که شاه فوق تمام قیود و الزامات مردم عادی است. هرچند ماکیاولیسم در اصطلاح سیاسی به معنای قربانی نمودن ارزش‌های اخلاقی و انسانی برای رسیدن به مقاصد سیاسی است، اما ماکیاولی نظریه‌ی خود را در دوران آشوب‌های اجتماعی و سیاسی ایتالیا عنوان کرده است. او نظریه‌ی خود را راهی برای ایجاد ثبات، آرامش و امنیت در کشور می‌داند.