سرگذشتی از سرود و ترانه در ایران

کتاب سرگذشتی از سرود و ترانه در ایران مجموعه نوشتاری به قلم هدایت‌اللّه نیرسینا در مجلۀ رادیو ایران است که طی چهار سال در ۳۴ قسمت از خردادماه ۱۳۳۶ آغاز شده و بر اساس مستندات موجود تا فروردین‌ماه ۱۳۳۹ با توالی نسبتاً مرتبی در شماره‌های پیاپی مجله ادامه یافته است. نیرسینا طی هفت نوشتار نخست، مروری گذرا و داستان‌وار بر ادبیات آهنگین ایران از دوران ساسانیان تا ابتدای دوران قاجار دارد اما از آن پس به دلیل قرابت تاریخی و تعدد اسناد موجود، تفصیل مطلب بیشتر شده و با شرح و بسط و بیان جزئیات بیشتر همراه است. بنابراین مجموعۀ حاضر که شکل کتابی تاریخی به خود گرفته است می‌تواند حاوی اطلاعات مهمی از سیر ادبیات آهنگین ایران به‌ویژه در دوران مشروطه و پس‌ از آن تا اواسط دهۀ ۱۳۳۰ باشد. در بازبینی نوشتار حاضر تا جای ممکن ضمن انطباق موضوعات مطرح‌شده توسط مؤلف با سایر مستندات در دسترس، مانند اطلاعات مندرج در برچسب صفحات گرامافون، کتب تاریخ موسیقی و نیز خاطرات مکتوب هنرمندان موسیقی در آن سال‌ها سعی شده است اطلاعاتی تکمیلی در دسترس مطالعه‌کنندگان قرار گیرد.