تواریخ

تواریخِ آگاثیاس از سرچشمه‌های کلاسیکِ تاریخ باستان است و اخبار روزگارِ ساسانیانْ ارزنده‌ترین‌بخش آن برای ما ایرانیان. آگاثیاس می‌نویسد از سرگیوس‌نامی که به پارس می‌رفته، خواسته است تا از کارگزارانِ دولت پارس‌ها دسترسی به بایگانی‌ها را بخواهد. این خواهشْ برآمده، و آگاهی‌هایی از قبیل اخبار خدای‌نامگ‌ها، که سرگیوس از بایگانیِ شاهنشاهی پارس برچیده، از استوان‌ترین آگاهی‌های رسیده به روزگار ماست.
کتاب دربردارندۀ گزارشی ناب از جنگ پارس‌ها با روم خاوری در لازستان است. فرماندهی پارس‌ها در این جنگ با سپه‌سالارْ مِهرمِهرویه بوده که آگاثیاس او را با تعابیر پهلوانی می‌ستاید.
هم این کتاب از رویدادهای فکریْ خبرهایی دارد: از دل‌بستگی خسرو انوشه‌روان به فلسفه و فیلسوفان، و آشنایی او با آرای افلاطون و ارسطو؛ تا برسد به پاره‌ای از رسوم زرتشتیان آن روزگار.