شهریار ایرانی

پژوهش حاضر که حاصل بازخوانی بیش از چهل متن کهن از اواخر قرن سوم تا اوایل قرن هفتم است، کوشیده تا نمایی عینی و ملموس از اندیشه و سیاست در آیینه ی اسطوره و تاریخ ایران ترسیم کند. آرمان شهریاری در ایران باستان، نظریه ای تاریخی - اساطیری است که بازتاب آن در اندرزنامه ها و کتیبه های تاریخی و متون حماسی، فراوان به چشم می خورد. آموزه های شهریار آرمانی که در کتیبه های هخامنشی آمده از طریق برخورد یونانیان با ایران، به آن دیار هم راه یافته و بر اندیشه ی افلاطون در طرح نظریه اش تأثیر گذاشته است. در عالم اسلامی، فارابی در پرداخت مدینه ی فاضله و در پی او نظام الملک در سیاست نامه اش از نظریه ی شهریاری بهره ی فراوانی برده اند. در روزگار ساسانیان، بیش از گذشته به ویژگی های شهریار فرهمند پرداخته شد و نخبگان آن عصر، اندرزهای سیاسی و اخلاقی خود به پادشاه را در قالب پندنامه ها نگاشتند. این سنت در دوران اسلامی با سبک اندرزنامه نویسی رواج گسترده ای پیدا کرد و به عنوان سنتی سیاسی تا روزگار مشروطه ادامه یافت.