اثولوجیا

واژه «اثولوجیا » معرّب «تئولوگیا »ی یونانی است و به معنای خداشناسی؛ و موضوع آن نه خداشناسی به معنای اخصّ کلمه، بلکه همان چیزی است که معنای فلسفه به طور کلّی از آن مراد می‌گردد. کتاب اثولوجیا کتابی در فلسفة نوافلاطونی است که نویسنده و تاریخ نگارش آن به درستی معلوم نیست. در این کتاب سنگین، که ترجمۀ عربی آن متعلّق به دوران نهضت ترجمه در عالم اسلام است و ترجمه و شرح فارسی امروز آن به همّت مرحوم دکتر حسن ملکشاهی در دست است، مقصود و حاصل حکمت نوافلاطونی در ده میمر خلاصه شده است. در تفکر نوافلاطونی، رابطۀ کثیر و واحد و آفرینش جهان و طبیعت و انسان به طرزی بدیع در نظریۀ «صدور » پرورانده شده است. از این رو اثولوجیا در اندیشۀ فیلسوفان مسلمان جایگاه مهمّی پیدا کرده است. تأثیر آن بر تفکّر فیلسوفانی چون ابن‌سینا و سهروردی و ملاصدرا به خوبی پیداست.