کیمیا و عرفان در سرزمین اسلام

کتاب حاضر، تحقیقی در باب کیمیای «جابر بن حیان» است. نگارنده در کتاب، مبانی حکمی، عرفانی و شیعی این کیمیا، نظیر امام‌شناسی، شان الوهی کیمیا و آخرت‌شناسی کیمیایی را معرفی می‌نماید. نکتة جالب توجه آن است که وی این کار را دقیقا با محوریت آثار کاملا کیمیایی جابر انجام می‌دهد و در عین حال از دیگر آثار فلسفی و دینی او نیز بهره می‌گیرد. نگارنده معتقد است که در درون ادبیات کیمیایی عرب (و فارس زبان) آثار جابر همیشه، به دلیل وسعت دامنه و همچنین اهداف و بلندپروازی‌های علمی یک اوج کمال مطلق را حفظ کرده است. وی می‌گوید: کیمیاگران عرب‌زبان عملا از فرهنگ باستان یونان سه عنصر متمایز را دریافت کرده بودند: مجموعه‌هایی درباره عملیات‌ها، دستورالعمل‌ها و فرآیندهای دقیق در زمینه فلزکاری و داروسازی، یک رویکرد عرفانی به پدیده‌های طبیعی با گرایش «هرمسی»، و تاملات عرفانی از نوع تاملات «زوسیموس» و مفاهیم فیزیک ارسطویی و طب جالینوسی که آنان به ویژه از طریق مجموعه جابری موفق به ایجاد ترکیبی شدند که این رویکردها و اطلاعات مختلف را گرد هم می‌آورد و به آنها همگنی و تفسیری کلی می‌بخشد. وی معتقد است: اندیشه جابر به ویژه حول محور اصل هماهنگی کلی پدیده‌های طبیعی، که قابل اندازه‌گیری و محاسبه است، سامان می‌یابد و مکتب جابر بر پایه این ایده اساسی، شواهد فلسفی و علمی مناسبی را برای انتقال پیام خویش برگزید.