سنَتِ در دسترس بودنِ نخستینهای تاریخ و فرهنگ و هنر، متأسفانه در کشورمان مهجور است. این آثار را یا باید در برخی کتابخانهها جست، یا در آرشیو معدودی محققان. دشواریابی این آثار، بسیاری از پژوهشگران، نویسندگان و حتا خوانندگانِ علاقهمند را با سختیهای بسیار روبهرو میکند. از این رو، بر آن شدیم در مجموعه میراث مکتوب، برخی از نخستین های تاریخ و فرهنگ و هنر گیلان را اگر چه به دشواری بجوییم و به چاپ برسانیم. انتخاب این آثار نه فقط به سبب نخستین بودن آنان است، که ویژگیهای درخور توجه دیگری نیز سبب گزینش این آثار شده است . خانِ گیلان به قلم محمدعلی صفاری، نخستین رمانِ منتشر شده از نویسندهی گیلانی است. این اثر افزون بر پیشرو بودن، ویژگیهای مهم دیگری نیز در خود دارد که بر اهمیت آن میافزاید.