سیاه مشق22

«احمد محمود» با نوشتن رمان همسایه ها چهره شد. مضمونی را که در کتاب همسایه ها به کار گرفته بود چنان گیرا، زیبا و مردمی بود که یک سره داستان های کوتاه او را به فراموشی سپرد. پس از مطالعه ی همسایه ها، خواننده حس می کرد که توقع دیگری از احمد محمود دارد. اینکه شخصیت های ملموسی را از اعماق بیرون بکشد و به عنوان نمونه ای از جامعه ی ظلم دیده به مردم معرفی کند. بعد از رمان همسایه ها، او نمی توانست آثار متوسطی خلق کند. داستان های کوتاهش، تمام، از مشکلات و آلام طبقه ی زیرین و محروم جامعه صحبت و سعی می کرد روح و روان جامعه را نسبت به این مصائب حساس کند. از کارگر صحبت می کرد. تعصبی روی شرکت نفتی بودن آنان نداشت، بلکه هر کس که زیرِ آفتابِ سوزنده ی خوزستان، عرق می ریخت و برشته می شد مدنظر او بود. لقمه ای نان، آرزوی بزرگ آنان بود. احمد محمود این را دریافته بود. این قشر از جامعه تا آخر عمر، مورد لطف و مرحمت او قرار می گرفتند. زینت شخصیت هایی که او می آفرید انسان هایی بودند که با ستم کارها و طبیعت سوزنده ی محیط مبارزه می کردند اما به هیچ وجه، غرور ذاتی خود را زیر پا لِه نمی کردند. این شخصیت ها، خسته بودند. موانعی سد راهشان بود که آنان را زمین گیر و درخودشکسته نشان می داد؛ آن هم پس از مرداد سال ۱۳۲۸, این خاصیت در روشن فکران جامعه نیز به خوبی دیده می شد. در همین زمان ادبیاتی رمانتیک توسط نویسندگانی چون «جواد فاضل», «محمد حجازی», «حسینعلی مستعان» و… به وجود آمد که در آن دردهای جامعه فراموش می شد و فقط عشق و احساسات آبکی را در آثارشان عرضه می کرد. از رمان های آنان استقبال می شد و طرفداران زیادی داشت. اما محتوا چنان بود که خود به خود نویسنده به طرف مشکلات و معضلات جامعه میل نمی کرد.