دین های جاده ی ابریشم

این کتاب به شرح گستره ی جغرافیایی جاده ی ابریشم و تاکید آن بر دین های مختلفی نظیر اسلام و مانویت اختصاص دارد. "جاده ی ابریشم" نه یک جاده بلکه جاد ه های بسیاری بود. در واقع شبکه ای از جاده هایی بود که عموما رو به شرق و غرب می رفت، اما شاخه هایی از آن نیز به درون ایران جنوبی و استپ های شمال اوراسیا و به جنوب هندوکش تا شبه قاره ی هند کشیده می شد. گویا "ریشتوفن" اولین کسی در تاریخ بود که راه های بری یا کاروان رو را به صورت مفهوم "جاده ی ابریشم" درآورد. جاده ی ابریشم تنها یک مسیر نبود که در طول آن دین ها به شرق رفته باشند بلکه این جاده هم چون آداب گذر شکل دهنده و دگرگون کننده ای بود که هیچ دینی در پایان این سفر دست نخورده باقی نمی ماند. به عنوان مثال مانویت که در غرب[آسیا و روم] زیرزمینی شده بود، در قرن هشتم به شکل یک نیروی سیاسی قوی در ترکستان شرقی ظاهر می شود. سپس به تدریج با توده ی بی شکل دین عامیانه ی چینی می آمیزد. مسیحت نستوری که به عنوان بدعت و رفض از قلمرو بیزانس رانده شده به شرق می رود و صدهاهزار تن از اقوام استپ ارواسیایی را زیر نفوذ خود می گیرد و قرن ها بعد به شکل کابوس اولین داعیان کاتولیک چین ظاهر می شود. اسلام که به نیروی توفیق نظامی اعراب پیش برده شده بود، در قرن هشتم میلادی در جاده ی ابریشم ظاهر می شود و به صورت مستقیم و غیر مستقیم مثل ادیان گذشته از طریق تجارت به سمت شرق پیش می رود. در آغاز آیین "تنتره" حدود قرن پنجم یا ششم میلادی به شکل جنبشی در هند شرقی آغاز می شود و قرن هشتم میلادی رهروان هندی مثل "سیهه" و "وجره بودی" این آیین را به چین می برند.