ایران،آزادی و دموکراسی

کتاب «ایران، آزادی و دموکراسی» از مقدمۀ امیر طیرانی، گردآورنده مطالب این کتاب، و دو فصل با عنوان‌های «اجتماعی»، که شامل مباحث اجتماعی‌ست، و «سیاسی»، که شامل مباحث سیاسی‌ست، تشکیل شده است. البته سحابی، ذیل این مباحث اصلی و مرتبط با آن‌ها، به موضوعاتی چون اقتصاد و فرهنگ و تاریخ نیز می‌پردازد و مسائل ایران معاصر را در دورنمایی تاریخی و فرهنگی می‌بیند و تحلیل می‌کند.
فصل دوم کتاب «ایران، آزادی و دموکراسی» به دو بخش «نظری» و «مسائل سیاسی روز» تقسیم شده که بخش اول به مباحث و مفاهیم تئوریکی مثل ملیت، فقر، مفهوم ملی‌مذهبی و دموکراسی و بخش دوم به بعضی رویدادهای عرصۀ سیاست ایران در سال‌های بعد از انقلاب و نظرات و تحلیل‌های عزت‌الله سحابی درباره این رویدادها و موضع‌گیری‌اش نسبت به آن‌ها اختصاص دارد.
هویت ایرانی‌اسلامی و دین و ملیت و دموکراسی و آزادی از مفاهیم کلیدی مطرح در کتاب «ایران، آزادی و دموکراسی» است.
در مقدمۀ امیر طیرانی بر کتاب «ایران، آزادی و دموکراسی» به عقاید و دیدگاه‌ها و اندیشه‌ها و شخصیت و منش عزت‌الله سحابی و فعالیت‌های سیاسی او پرداخته شده است. چنانکه در همین مقدمه اشاره شده است، یکی از دغدغه‌های عزت‌الله سحابی بومی‌سازی مفاهیمی‌ست که از غرب وارد ایران شده و نیز یافتن و نشان‌دادن ریشۀ ایرانی‌اسلامی بعضی از این مفاهیم. این دغدغه را در مباحث گوناگون کتاب «ایران، آزادی و دموکراسی»، از جمله بحث سحابی درباب دموکراسی، می‌بینیم.
مطالبی که در دو فصل کتاب «ایران، آزادی و دموکراسی» می‌خوانید عبارتند از: «تأثیر درآمدهای نفتی بر اخلاق ایرانیان»، «برخورد سیاسی با کار خیر»، «ناسیونالیسم و ملیت‌گرایی»، «بحث‌های بنیادی ملی»، «مسئلۀ فقر در ایران، ریشه‌ها و راه حل‌ها»، «رابطۀ دین و دموکراسی»، «سیر تحول مفهوم آزادی در ایران»، «تاریخچۀ تأسیس احزاب سیاسی در ایران»، «دلایل درونی ناکامی احزاب در ایران»، «مفهوم ملی‌مذهبی»، «الگوی ایرانی دموکراسی»، «نژادپرستی ایرانی یا بازشناسی هویت ملی؟!»، «ایران برتر از ایدئولوژی»، «سخنرانی مهندس عزت‌الله سحابی در جلسۀ رسیدگی به عدم کفایت سیاسی بنی‌صدر برای ریاست‌جمهوری 30 خرداد 1360»، «نامۀ مهندس عزت‌الله سحابی به حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی»، «سیاسی‌کاری ضربه‌ای بر ساختار مدنی شوراها»، «آقای رئیس‌جمهور! تیر خلاص را بر دشمنان اصلاحات وارد کنید»، «درباره سیاست‌های منطقه‌ای»، «تاوان یک نه بزرگ بود»، «محافظه‌کاران مسئول راندن مردم به سوی بیگانگان هستند»، «دنبال شرایط بعد از کودتای 28 مرداد هستند»، «نگاه "راست" به خارج است»، «جریان راست می‌خواهد با امریکا "مخفی" مذاکره کند»، «نقد جریان اصلاحات»، «از هیچ مکتب خارجی تقلید نمی‌کنیم»، «جهانی شدن»، «احساس ملی نباشد فرو خواهیم ریخت»، «راه‌حل کردستان؛ حسن نیت، توسعه، آزادی و عدالت»، «دور اصلاح‌طلبی و انقلابی‌گری در ایران»، «اهداف اصلاح‌طلبانه، ابزار مصلحانه»، «روشنفکران و اصلاح‌طلبان ناامید نشوند»، «ایران در گروِ مشارکت انتخاباتی ایرانیان»، «هماهنگ یا تابع»، «جنبش سبز و مسئلۀ راهبری»، «مفاهیمی که در حد شعار هستند»، «اصلاحات خاتمی را قبول داریم» و «ضرورت وحدت ملی».