فرایند نظریه ای برای انقلاب اسلامی ایران

انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷، همچون صاعقه حکومت محمدرضا شاه پهلوی را درنوردید و همین سرعت خیزش انقلابی معمایی شد که اذهان جامعه و محققان را سال‌ها به خود مشغول ساخت. به‌موازات تبلیغات حکومت انقلابی در خصوص پیروزی نور بر ظلمت، پژوهشگران انقلاب اسلامی به بررسی ریشه‌های انقلاب مشغول گشتند. هرچقدر حکومت در تحقق وعده‌های خود ناموفق‌تر می‌شد شبهه توطئه در ساقط کردن نظام شاهنشاهی نیز در ذهن شهروندان پررنگ‌تر می‌گشت. تلاش پژوهشگران برای تبیین نظریه انقلاب از یک سو نتوانست تمام قطعات پازل فرایند انقلاب اسلامی ایران را روشن سازد و از سوی دیگر در زدودن شبهه توطئه در اذهان عمومی هم ناکام بود. ازاین‌رو، جاهای خالی یک نظریۀ جامع در خصوص انقلاب اسلامی ایران همچنان حس می‌شد. به علاوه، کشمکش‌های رایج سیاسی در ایران شبه‌مدرن فارغ از توجه به بنیان‌های توسعه پایدار بود و ارزش نهادهای اقتصادی، فرصت‌های برابر در اقتصاد و نهادهای سیاسی را در قوام یافتن توسعه نادیده می‌انگاشت. کتاب «فرایند» با نگاهی دقیق به ارزش‌های اقتصاد آزاد و نقش نهادهای اقتصادی در ایجاد توسعۀ پایدار بر آن است که فرایند انقلاب اسلامی ایران را کندوکاو کند و اهمیت «فقدان نهادهای اقتصادی و سیاسی» را در شکل‌گیری امواج این انقلاب شرقی تشریح نماید. این کتاب گرچه برای بررسی انقلاب اسلامی ایران به نظریات دانشمندان شاخصی چون ساموئل هانتینگتون و ارنستو لاکلائو توجه دارد، اما این نظرات را با مستندات و واقعیت‌های انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ تطبیق داده، تمام عواملی را که به ایجاد انقلابی در زیر چتر مذهب شیعه منجر شد به‌صورت مبسوط بررسی می‌نماید. خواندن این کتاب برای درک ارزش نهادهای اقتصادی و سیاسی در ایجاد و حفظ توسعه و اجتناب از رؤیای «توسعۀ نفتی» خالی‌ازلطف نیست.