امپراتوری کوروش کبیر و داریوش بزرگ

کوروش بنیان‌گذار و نخستین شاه شاهنشاهی هخامنشی بود که در بین سال‌های ۵۵۹ تا ۵۲۹ پیش از میلاد ، بر نواحی گسترده‌ای از آسیا حکومت می‌کرد. کوروش در استوانه خود که در بابل کشف شده، خودش را فرزند کمبوجیه ، شاه بزرگ انشان ، نواده کوروش ، شاه بزرگ انشان ، نواده چیش‌پیش ، شاه بزرگ انشان ، از خانواده‌ای که همیشه پادشاه بوده‌است معرفی می‌کند. به گفته هرودوت ، کوروش نسب شاهانه داشته‌است و به‌جز کتزیاس ، دیگر نویسندگان یونانی ، ماندانا دختر آستیاگ را مادر کوروش دانسته‌اند و گزارش داده‌اند که کوروش حاصل ازدواج کمبوجیه یکم و ماندانا بوده‌است. داریوش بزرگ ، پسر ویشتاسپ ، همسر آتوسا و داماد کوروش بزرگ ، سومین پادشاه هخامنشی بود. وی در سال ۵۲۲ پیش از میلاد ، با کمک چندی از بزرگان هفت خانواده اشرافی پارسی با کشتن گئومات مغ بر تخت نشست. پس از آن به فرونشاندن شورش‌های درون‌مرزی پرداخت. فرمانروایی شاهنشاهی را استحکام بخشید و سرزمین‌هایی چند به شاهنشاهی افزود. آغاز ساخت پارسه یا تخت جمشید در زمان پادشاهی او بود.