زیدیه در ایران

این دفتر مجموعه‌ای از مقالات و یادداشت‌های کوتاه و بلند است با محوریت تاریخ فرهنگ و ادب و تحولات اندیشگی زیدیه ایران. زیدیه به‌عنوان شاخه‌ای از تشیع از همان نخستین سال‌های ظهور خود در عراق با ایران و ایرانیان پیوندی مهم با ابعاد گوناکون سیاسی و دینی یافت. این پیوندها دست‌کم تا اوائل دوران صفوی در اشکال مختلف حضور سیاسی و مذهبی و فرهنگی و فکری در نقاط مختلفی از خراسان و ری و شمال ایران تداوم داشت و زیدیان به شکل‌های مختلف حکومت‌هایی محلی را به‌ویژه در شمال ایران بنیان نهادند. اهمیت زیدیه در ایران تنها محدود به این موارد نماند. یمن، که پایگاه اصلی زیدیه در طول تاریخ اسلام بوده، مذهب زیدی‌اش در پیوند مستمر و بسیار تأثیرگذار و دوجانبه با زیدیه ایران قرار داشته و می‌توان با قاطعیت علمی ادعا کرد که بدون فرهنگ و ادبیات زیدیه ایران نمی‌توان از شکل‌گیری و استمرار زیدیه یمن سخن راند. در طی چند صد سال اخیر، با وجود اینکه این ارتباط کمرنگ‌تر شده، اما همچنان زیدیه یمن پژواک اندیشه‌های زیدیه ایران و تاریخ مذهب زیدی سرزمینمان را در آثار و اندیشه‌ها و کنش‌های دینی و سیاسی خود بازمی‌شناسند. این ربط وثیق و دوجانبه نه تنها به دلیل ارتباط مذهبی و عاطفی دو مکتب زیدیه و امامیه در طول تاریخ است (که در کتاب حاضر به جنبه هایی از آن پرداخته‌ایم) بلکه همچنین در نتیجه سابقه فرهنگی و فکری و مذهبی مشترک میان دو جامعه‌ی زیدی ایران و یمن در طول تاریخ باید ارزیابی شود.