کلیدر؛ کلید زبان در قفل تاریخ

ادبیات داستانی ما، که عموما فضای تاریخی عصر قاجار و پهلوی را می پوشاند، مملو است از مسائل و معضلات اجتماعی و مشکلاتی که شخصیت های داستانها از آنها رنج می بردند. اما در کلیدر، محمود دولت آبادی فراتر از صرفا بیان این مشکلات اجتماعی می رود. خواننده پس از اتمام رمان احساس می کند تاریخ ایران و آسیب شناسی مشکلات اجتماعی را مورد مطالعه قرار داده است: چگونه در طول تاریخ، برخی از این مشکلات اجتماعی چنان در فرهنگ این سرزمین ریشه دوانده و نهادینه شده است، که بسیاری از خصائل و اخلاقیات و حتی وجدان ملی ما را تحت تاثیر قرار داده است. در نتیجه، خواننده ی نوعی، که گاه با پرسش هایی روبرو می شود که ظاهرا پاسخ دقیق و مناسبی برای آنان نمی یابد، با داستانی رو به رو می شود، که الگو از رخدادهای واقعی تاریخی در خطه ای از این مرز و بوم گرفته، و با چنان جزئیات دقیق و تنوع شخصیت ها، ارائه شده است که می تواند مستندی از سرگذشت این سرزمین و حتی معضلات امروزی آن باشد.