درآمدی بر جامعه شناسی زبان

«درآمدی برجامعه‌شناسی زبان» اثری از یحیی مدرسی (-1324)، کوششی مقدماتی برای آشنا ساختن خوانندگان فارسی زبان به‌ویژه دانشجویان رشتهٔ زبان‌شناسی با مسائل بنیادی جامعه‌شناسی‌ زبان است. در این راستا، نویسنده کوشیده است تا مباحث پیچیده علمی در سطحی مقدماتی و تاحد امکان، به زبانی ساده و خالی از ابهام مطرح شود و از این رو، در بخش‌های گوناگون کتاب، در کنار مباحث نظری و در راستای روشن‌تر شدن آنها، نمونه‌هایی از پژوهش‌های تجربی انجام شده نیز آمده‌است. همچنین کوشش شده‌است که مسائل مختلف از جنبه‌های گوناگون بررسی شوند. کتاب در شش فصل نگاشته‌شده و در هر فصل مبحثی در رابطه با جامعه‌شناسی زبان را مطرح کرده‌است. بخشی از فصل پنجم با عنوان زبان‌های میانجی را می‌خوانید: زبان‌شناسان زبان میانجی را زبانی دانسته‌اند که به عنوان وسیله ارتباط میان افرادی به کار می‌رود که زبان مادری مشترکی ندارند و هر یک به زبان متفاوتی سخن می‌گویند (ترادگیل، 1974: 145). در نخستین تعریف‌هایی که برای زبان میانجی ارائه گردید، بر این نکته تأکید شد که زبان میانجی، زبان مادری هیچ یک از افرادی که آن را به کار می‌گیرند، نیست. یعنی هرگاه گویندگان بومی زبان الف بخواهند از طریق زبان ج با گویندگان بومی زبان ب ارتباط برقرار کنند، زبان ج که زبان مادری هیچ یک از دو گروه درگیر در برخورد نیست، زبان میانجی محسوب می‌گردد. اما در تعریف‌های جدیدتر، مفهوم زبان میانجی تحول یافته و این اصطلاح در معنی گسترده‌تری به کار گرفته شده است. به عنوان مثال مطابق تعریف گرین‌برگ (1965: 200) زبان میانجی می‌تواند زبان مادری یکی از دو طرف درگیر در ارتباط باشد. و این همان تعبیری است که برخی دیگر از زبان‌شناسان نیز از زبان میانجی به دست داده‌اند.