زندگی تولستوی

«روح بزرگ روسیه پس از صد سال، که شعله‌اش روی زمین را فروزان کرد، برای افراد نسل من منزه‌‏ترین درخششی بوده که دوران جوانی آنان را فروزان کرده است؛ در شامگاه اشباح هولناک پایان قرن نوزدهم، این روح بزرگ، ستاره‌ای تسلی‌بخش بود که نگاهش جان‏‌های جوان ما را گرما می‌بخشید و آرامش می‌‏داد. به دیدۀ برخی از آنان – در فرانسه فراوانند – تولستوی بیش از یک هنرمند محبوب، یک دوست، یک مصلح جلوه می‌کرد، و به دیده گروهی بی‏شمار، تنها دوستدار واقعی در همۀ قلمرو هنر اروپایی من خواسته‌آم این حق‏شناسی و عشق خویش را به این خاطرۀ مقدس ادا کنم. آن زمان‏ها را که من به شناخت او پی بردم، هیچ‌گاه از ذهنم زدوده نخواهد شد. سال ۱۸۸۶ بود، نهال گل‏‌های شگفت‌آور هنر روس، پس از چند سال جوانه زدن خاموش، از خاک فرانسه سر بر می‌کشید. ترجمه‌‏های آثار تولستوی و داستایفسکی با شتابی تب‌آلود از همۀ بنگاه‌‏های نشر سر برمی‌آورد. در سال ۱۸۸۵ تا ۱۸۸۷، در پاریس جنگ و صلح یا آناکارنین، کودکی و نوجوانی، پولیکوشکا، مرگ ایوان ایلیچ، داستان‏‌های قفقاز و افسانه‏‌های عامیانه نشر شد. در ازای چند ماه و چند هفته، شاهکارهای یک حیات سترگ، که ملتی شعلۀ دنیایی نو را در آن می‏‌تابانید، دیدگان ما را روشنایی می‌بخشید.»