سید محمد کلار دشتی در آینه اسناد

... مسلک "اهل حق" و جریان‌های مشابه آیینی، عرفانی و اعتقادی بخشی از پیکره فرهنگی، اجتماعی و مذهبی ایران‌زمین هستند؛ و لذا تحقیق و شناخت آن‌ها لازم و بایسته است. فقر اطلاعات و نبود اطلاعات مستند، تکرار مکررات و متاسفانه گاهی نگاه مغرضانه یا متعصبانه در بیان مطالب از مشکلات پیش روی پژوهشگری است که قصد انجام تحقیق در خصوص اهل حق را دارد. پیروان اهل حق در مناطق مختلف ایران، به ویژه غرب و شمال کشور پراکنده هستند... در تحقیقات خود متوجه شدم که نه تنها زندگی و احوال سید محمد کلاردشتی، بلکه "واقعه کلاردشت" که سید محمد در آن نقش رهبری بر عهده داشته، به درستی تحقیق و بررسی نشده است.
اطلاعات پژوهش حاضر از سه دسته منبع گردآوری شده است:
1. زندگی‌نامه، خاطرات و سفرنامه‌های نوشته شده هم‌زمان با وقوع این رویداد‌.
2. آثار نویسندگان معاصر که هر یک بر حسب ظن و سلیقه خود ماجرا را تحلیل کرده‌اند؛
3. اسناد مرتبط با سید کلاردشت و نامه‌های تاریخی بازمانده از ایشان که پیش از این مورد توجه قرار نگرفته بود، و برخی از آن‌ها نخستین بار در کتاب حاضر منتشر می‌شود.
در این مجال بر آنیم تا با بهره‌گیری و در کنار هم نهادن اطلاعات هر سه منبع تصویر روشنی از زندگی سید محمد کلاردشتی و واقعه کلاردشت به دست آوریم.
نویسندگان دوره قاجار از واقعه کلاردشت در سال 1309 ق. با عناوینی چون قیام خواجوند، شورش کلاردشت، و ادعای مهدویت سید میرزا محمد یاد کرده‌اند. این واقعه بعدها به خاطر هم‌زمانی با جنبش تنباکو توجه نویسندگان و خاطره‌نویسان را به خود جلب کرد... در فصل دوم و سوم کتاب حاضر شرح واقعه کلاردشت و چگونگی و چرایی آن، و سپس زندگی سید محمد پس از تبعید در تهران را نقد و بررسی می‌کنیم..
در پیوست کتاب که نیمی از کتاب را در بر گرفته، اسناد مرتبط با واقعه کلاردشت و زندگی سید محمد کلاردشتی برای نخستین بار منتشر شده است.