اخلاق آکوئیناس

علی رغم شهرت و اعتبار اخلاق ارسطویی در میان مسلمانان و به‌خصوص فیلسوفان ایرانی، به آثار و نظریات شارحان و پیروان اخلاق ارسطو در ادبیات فلسفی اسلامی ـ ایرانی کمتر پرداخته شده است. توماس آکوئیناس که یکی از مهم‌ترین و معتبرترین فیلسوفان ارسطویی قرون وسطی به‌شمار می‌رود برخلاف شارحان ایرانی ارسطو که کمتر به شرح و بسط اخلاق ارسطو پرداخته‌اند، آراء و نظریات مهمی در این باب دارد. اثر مهم او در شرح اخلاق نیکوماخوس هنوز به فارسی ترجمه نشده است و منابع درجه اول درباب نظریات اخلاقی وی نیز به زبان فارسی در دسترس نیست. از این منظر در اختیار داشتن مدخلی مناسب و معاصر به نظریۀ اخلاقی او به زبان فارسی ارزشمند و کارآمد است.

این مدخل گزارشی از فلسفۀ اخلاق توماس آکوئیناس است در آن بر ارتباط ذاتی میان نیک‌بختی و خیر انسان، فضیلت انسان، و احکام حکمت عملی تأکید شده است. به‌طو کلی می‌توان گفت آکوئیناس عقیده دارد انسان‌ها به طور ذاتی به دنبال هدفی در زندگی هستند و در راه آن قدم برمی‌دارند. هدفی که با علاقه انتخاب می‌شود؛ یعنی نیک‌بختی. انسان‌ها با انجام کارهای خوب، که با تعقل و اختیار انجام می‌شود فضایل خود را ارتقاء می‌بخشند و به نیکبختی می‌رسند. عمل بر وفق فضایل اخلاقی مستلزم آن است که انسان اصول اخلاقی را بداند و در موارد جزئی آن‌ها را به کار گیرد. چگونگی ارتباط میان فضایل، اصول اخلاقی و نیکبختی انسان از منظر آکوئیناس در این اثر تبیین شده است.