جدال با سعدی در عصر تجدد

«جدال با سعدی در عصر تجدد» در دو بخش «تحلیل‌ها» و «جستجوها» تدوین شده که در بخش نخست به اجمال، تحلیلی از آثار سعدی و موقعیت فکری و فرهنگی او ارایه شده و از بازتاب نام و آثارش در عصر او و عصرهای بعد، یاد شده است.
این بخش خود دربرگیرنده چهار فصل با عنوان‌های «چند نکته درباره معلم و نماد پختگی زبان فارسی»، «اشاره‌هایی در زمینه نفوذ و اعتبار سعدی در دوره خود و ادوار بعد»، «نگاهی به شاعران و نثرنویسان عصر تجدد در مکتب سعدی» و «بحث درباره سعدی در عصر تجدد: تفاهم یا جدال؟» است که در دو فصل نخست، مولف سعدی را معلم و نماد پختگی زبان فارسی دانسته و معتقد است از نیمه‌ دوم زندگی‌اش تا پیش از عصر تجدد، نفوذی بس گسترده و سهمگین بر ذهن ایرانیان و فارسی‌گویان و فارسی‌دانان داشته است.
در فصل‌های سوم و چهارم، از روزگار کهن به عصر تجدد پرداخته و بهره‌مندی ادیبان، شاعران، دانشوران و نویسندگان ایران را در این عصر از آثار سعدی نشان داده است.
در ادامه با رعایت امانت، تحلیلی از آرای منتقدان سعدی (چه منتقدان مطلق، چه منتقدان نسبی و چه منتقدان مشروط) و برخی از دلیل‌های «نقد»، «بی‌مهری»، «نکوهش» و «ناسزا» نسبت به او ارایه شده است. در بخش دوم «جستجوها» مولف به گردآوری و نقل «نقدها، پاسخ‌ها، حمله‌ها و دفاع‌ها» مربوط به سعدی در این عصر پرداخته است که بیانگر یک جریانِ پرتداوم تاریخی در یک دوره 150 ساله درباره سـعدی است.
این کتاب بر پایه نوعی نگاه تاریخی به موضوعی ادبی شکل گرفته است. بنابراین، اشاره‌ها و بحث‌های ادبی، اغلب، برای تکمیل نگاه تاریخی بوده است.