دوگانۀ امید و ناامیدی پدیداری وجودی است. انسان در اوج ناامیدی در جستوجوی امید است زیرا فهم ناامیدی بدون امید ممکن نیست و این دو پیوسته در پیوند با یکدیگرند؛ بنابراین در پس هر نومیدی امیدی نهفته است که رسیدن به آن تجربۀ رنج را در خود دارد؛ در حقیقت، تجربۀ امید بدون رنج ممکن نیست و امید هستی بشری را برمیسازد. کتاب حاضر میکوشد علاوه بر نگرش به دوگانۀ مذکور، به بررسی وضعیت انسان (عمدتاً بر مبنای تفکرات اگزیستانسیالیستی) و برساختهای اندیشگانی امید و ناامیدی در رمان فارسی بپردازد و نسبت این دوگانه را با تحولات اجتماعی بسنجد؛ زیرا دوگانۀ امید و ناامیدی و مضامین مبتنی بر آن بهمثابه پدیدهای اجتماعیاند و عمدتاً با تحولات اجتماعی پیوند دارند.