شاید مقایسه آرا و افکار عطار و خیام که هر دو از نیشابور برخاسته اند، با توجه به مشرب فکری و دیدگاه های فلسفی آنان، کمی عجیب جلوه کند. عطار صوفی نامداری است که با افق فکری خیام فاصله بسیار دارد، اما آن دو بزرگ خطه نیشابور در عین جدایی مشرب، از اشتراکاتی در نحوه اندیشه برخوردارند که از قرابت فکری آنان حکایت می کند.
عطار نیشابوری به روایتی قریب ده سال و به روایتی بیست و سه سال پس از درگذشت خیام به دنیا آمد و همانند وی عمری دراز داشت. روزگار خیام دوران اوج شکوفایی سلجوقیان و دورانی دشوار برای اهالی فکر و فرهنگ است که خیام نیز از آن بی نصیب نیست و بخشی از روزگار عطار نیز عرصه تاخت و تاز مغولان است که آمدند و کشتند و سوختند و رفتند و آنگونه که تاریخ روایت می کند عطار را نیز از دم تیغ گذرانیدند.