صد و یک پیش درآمد

موسیقی رسمی امروز ایران، به‌خصوص در بستر آموزش، متکی به کارگانی شامل چند سرفصل متمایز است. مهم‌ترین آنها برای هر هنرجوی پیگیر موسیقی فراگیری ردیف دستگاهی در دو شاخه‌ی سازی و آوازی است. متن اصلی این ردیف‌ها را گوشه‌های غیرمتریک تشکیل می­دهند. سرفصل‌های بعدی شامل قالب‌های متریک موسیقی ایرانی­ است که شناخت و یادگیری آنها نیز همچون ردیف موسیقی برای هنرجویان موسیقی الزامی­ است. این‌ها، بدون در نظر گرفتن اولویت‌شان در روند آموزش، عبارت از پیش‌درآمدها، ضربی‌ها، چهارمضراب‌ها، تصنیف‌ها و رنگ­‌هایی هستند که به وسیله‌ی آهنگسازان معتبر دوره‌ی قاجار و یکی دو دهه پس از آن ساخته شده­‌اند. در این میان «پیش‌درآمد» نوپاتر از بقیه‌ی فرم‌های متریک موسیقی است و ابداع آن را به غلامحسین درویش،­ ملقب به درویش‌خان (۱۲۵۱- ۱۳۰۵) نسبت داده‌اند؛ با این حال شواهدی هست که نشان می‌دهد پیش از او هم، هر چند به صورت نادر، آهنگ‌هایی با عنوان پیش‌درآمد رایج بوده است. آهنگساز دیگری که هم‌زمان و هم‌گام با درویش‌خان به صورت جدی به ساختن پیش‌درآمد همت گماشت رکن‌الدین مختاری­ بود. پیش‌درآمد­های این مجموعه از ساخته‌های آهنگسازانی­ است که باید آنها را نسل دوم سازندگان پیش‌درآمد مانند روح‌الله خالقی٬ رضا محجوبی٬ یوسف فروتن٬ ابراهیم منصوری٬ موسی معروفی٬ علینقی وزیری٬ علی‌اکبر شهنازی٬ حسین هنگ‌‌آفرین٬ مرتضی نی‌داوود و ... دانست. هنرجویان موسیقی با نواختن این پیش‌درآمدها، علاوه‌بر اینکه با رموز چگونگی ترکیب و تألیف در این فرم آشنا خواهند شد، می‌توانند چگونگی و میزان تطور و تغییر در روند ساخت این فرم را در قیاس با آهنگ‌هایی که درویش‌خان و مختاری ساخته‌اند دنبال کنند. نت‌نگاری این کتاب برای همه‌ی سازها است و در آن از علامت‌گذاری‌های ویژه‌ی یک ساز پرهیز شده است.