و هرگز هیچ نگفت

رمان «و هرگز هیچ نگفت» یکی از برجسته ترین آثار هاینریش بل است. اثری که به کشف نهایت رابطه ی زناشویی عمیق و شفیق می پردازد.
هاینریش به واسطه حضور در جنگ جهانی دوم با تمام وجود درد و رنج این هیولای خون آشام را تجربه و با زخم های آن همراه و دمساز شده است. واقع بینی هاینریش بل او را بر آن داشت تا با پیگیری اخلاقی و آسیب شناسانه و در کشاکشی عصیان وار و دائمی بین امید و یأس، علیه کلیسا و نقش مزورانه حاکمان فاسد و دلال سودجو به پا خیزد و پرده از نمایش خیرخواهانه آنان برگیرد و هویت اصلی آنها را برملا سازد. نویسنده، سرشت عاشقانه را می شناسد و دوران پس از جنگ را دورانی از عشق تھی می یابد و این چالش را برای خوانندگانش باقی می گذارد که هر بار به آئینه می نگرند به جنگ، به فقر و پیامدهایش بیندیشند.