احوال و زندگانی مولانا

خلق به زهد و ریاضت و علم ظاهر که مولانا داشت فریفته بودند و به خدمت و دعای او تبرک جسته او را پیشوای دین و ستون شریعت احمدی می خواندند؛ ناگهان پرده برافتاد و همه کس را معلوم شد که آن صاحب منبر و زاهد کشور، رندی لاابالی و مستی پیمانه به دست و عاشقی کف زنان و پای کوبان است و دستار دانشمندانه و ردای فراخ آستین که نشان ظاهریان و بستگان حدود است به روی عاریت و جولانگاه او بیرون از عالم حد و نشیمن وی نه این کنج محنت آباد است.
تا وقتی که مولانای ما در مجلس بحث و نظر بوالمعالی گشته فضل و حجت می نمود مردم روزگار او را از جنس خود دیده به سخن وی که در خور ایشان بود فریفته و بر تقوی و زهد او متفق بودند ناگهان آفتاب عشق و شمس حقیقت پرتویی بر آن جان پاک افکند و چنانش تافته و تابناک ساخت که چشم ها از نور او خیره گردید و روز کوران محجوب که از ادراک آن هیکل نورانی عاجز بودند از نهاد تیره ی خود به انکار برخاستند و آفتاب جان افروز را از خیرگی چشم شب تاریک پنداشتند مولانا طریقه و روش خود را بدل کرد اهل آن زمان نیز عقیده ی خویش را نسبت به وی تغییر دادند. آن آفتاب تیرگی سوز که این گوهر شب افروز را مستغرق نور و از دیده ی محجوبان مستور کرد و آن توفان عظیم که این اقیانوس آرام را متلاطم و موج خیز گردانید و کشتی اندیشه را از آسیب آن به گرداب حیرت افکند سر مبهم و سرفصل تاریخ زندگانی ،مولانا شمس الدین تبریزی بود.