تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام و اندیشه اجتماعی متفکران مسلمان، دو مقولهای است که با تحقیق در آنها، میتوان نظام فکری امت اسلامی را در دو سطح «جامعه» و «نخبگان» تصویر کرد. با آنکه زمینه پیدایش تفکر جامعهشناختی در سرزمینهای اسلامی پیش از سرزمین غرب فراهم بوده است، اما اندیشه اجتماعی در اسلام، کمتر به صورتی نظاممند مطرح شده است. این کتاب با هدف رفع این نقص تألیف شده و مولف در آن کوشیده است تا مبانی و اصول اندیشه متفکران مسلمان را از چند طریق و از دل آثار بهجامانده از آن متفکران نظام دهد. تاریخنگاری در نزد مسلمانان، روشهای تحقیق متفکران مسلمان و بررسی فرهنگی آنان، سفرنامهها و مطالعات فرهنگی از جمله آن طرق هستند. اندیشههای اجتماعی ابونصر فارابی و ابوریحان بیرونی و امام محمد غزالی و ابن خلدون نیز که نماینده متفکران مسلمان در حوزه اندیشه اجتماعی هستند، در این کتاب نقد و تفسیر شدهاند.