قانون اساسی مشروطه ی ایران و اصول دموکراسی

کتاب قانون اساسی مشروطه‌ی ایران و اصول دموکراسی نوشته‌ی مصطفی رحیمی است. جنبش مشروطه مجموعه‌ای از کوشش‌ها و رویدادهایی را دربر‌می‌گیرد که برای مشروط کردن قدرت حاکمیت، ریشه‌دار کردن آزادی سیاسی، ایجاد عدالت قضایی و حکومت قانون آغاز شد. احمد کسروی، ادوارد براون و ناظم‌الاسلام کرمانی، علت‌العلل تولد این جنبش را بیداری ایرانیان ـ وقوف آن‌ها به عقب‌ماندگی، ضعف در برابر کشورهای پیشرفته و اعتراض به حکومت استبدادی ـ می‌دانند.

جنبش مشروطه‌خواهی تا محکم شدن پایه‌های حکومت قانون و رفع مشکلاتش، تا چند سال پس از فرمان مشروطه نیز ادامه یافت؛ اما نزاع میان دو حزب اصلی مشروطه‌خواه (دموکرات‌ها انقلابیون و اعتدالیون عامیون) پایه‌های جنبش را سست کرد. دولت‌های ضعیف و شکننده قدرت را در دست گرفتند. آغاز جنگ جهانی اول، زورگویی دولت روسیه‌ی تزاری و… از جمله عوامل تعطیلی مجلس، بروز جنگ داخلی و قحطی در کشور شد.

دکتر مصطفی رحیمی، روشنفکر، حقوق‌دان، جامعه‌شناس، استاد دانشگاه، نویسنده و مترجم ایرانی در کتاب قانون اساسی مشروطه‌ی ایران و اصول دموکراسی، در چهار بخش به آزادی، برابری، دموکراسی، قانون اساسی، انتخاب زمامداران، مجلس ‌شورای ملی، نمایندگان، آزادی مطبوعات، اتحادیه‌‌های صنفی، احزاب، انتشار کتاب، تظاهرات و… پرداخته است.

در بخشی از کتاب آمده است: «وجود توأم آزادی و برابری، دموکراسی را به وجود می‌آورد، هر یک از این دو که نباشد از دموکراسی نشانی نیست. همچنان که اگر اکسیژن و هیدروژن نباشد، آب به وجود نخواهد آمد. چون پایه‌ی دموکراسی بر این اصل است که در کشور، زمامدار واقعی همه‌ی مردم‌اند، پس می‌توان با صراحت و اطمینان کامل گفت، حکومت دموکراسی، حکومت مردم بر مردم است.»