مبادله نمادین و مرگ

کتاب مبادله نمادین و مرگ ، با رد هر نوع خوش‌بینی به امکان ستیزه‌گری و سرپیچی در برابر نظام ارزش‌های حاکم، تنها راه مقابله با ابتذال، فساد و سلطۀ سیستم را نه کردار بازنگرانه و بازارزش‌گذار، که ویرانی و نابودیِ خودِ ارزش می‌داند. نطفۀ این (نا)موضعِ رادیکال، که در آثار متأخر بودریار به خشونت نظری و بی‌معناییِ راهبردی میل می‌کند، در همین اثر بسته می‌شود؛ اثری کلاسیک که منبعی غنی برای بازتعریف نظریۀ اجتماعی معاصر به شمار می‌آید.

ساختار نظری کتاب متمرکز است بر نقد سه گفتمان مسلط در اندیشۀ انتقادی (مارکسیسم، روان‌کاوی و زبان‌شناسی)، که تاآنجاکه تثبیت و آکادمیزه شده‌ و در ورطۀ دستگاه معرفت‌شناختیِ خود فرورفته‌اند، چیزی از ضرب‌وزور انتقادی‌شان باقی نمانده؛ گفتمان‌هایی که، در نگاه بودریار، اسیر متافیزیک تفکر غربی و باورهای اومانیستی‌اند و از همین رو از نقد بنیادین آن عاجز‌ می‌مانند.

ژان بودریار، از شاخص‌ترین و بحث‌برانگیزترین نظریه‌پردازان اجتماعی معاصر، در مبادلۀ نمادین و مرگ طی سیروسیاحتی شورانگیز به طرح ایده‌هایی غریب در حوزه‌های گوناگونِ نظریۀ فرهنگی و اجتماعی (از اقتصاد سیاسی، روان‌کاوی و قوم‌نگاری گرفته تا نظریۀ ارتباطات، نشانه‌شناسی و بوطیقا) می‌پردازد و با توصیف گذار تاریخی از تولید به بازتولید و وانمایی نشان می‌دهد که کانون نقد ارزش و هستی‌شناسی رمزگانْ بازگشتی بدعت‌آمیز به ظرفیت واسازندۀ ایدۀ مبادلۀ نمادین است.