بلشویک‌ها و نهضت جنگل

اثر کنونی گرچه به لحاظ حجم کوچک، اما از نظر محتوی بسیاری از نکات مبهم پیرامون انگیزه ها و پیامدهای مداخله ارتش سرخ و کمونیست های ایرانی و قفقازی و روسی از ورود به گیلان و همکاری با نهضت جنگل را فاش می سازد که تاکنون بر مورخان و محققان ایرانی پوشیده مانده است. اسناد محرمانه مورد مطالعه نویسنده نشان می دهد که مداخله ارتش سرخ و کمونیستها در گیلان نه یک حادثه استثنایی و منزوی بلکه بخش کوچکی از یک سناریوی گسترده تر برای گسترش سلطه شوروی بر تمامی ایران، و نیز در سایر مناطق اطراف اتحاد جماهیر شوروی یعنی آسیای میانه، افغانستان، هند، عثمانی و اروپای شرقی با استفاده از اوضاع نابسامان، بی ثبات و هرج و مرج گونه ناشی از پایان جنگ جهانی اول بوده است.
یکی از نکات مهمی که کتاب حاضر به ما نشان می دهد، وجود اختلاف بر سر خط مشی و برنامه سیاسی میان نخبگان گوناگون کمونیست در مسکو و نیز در قفقاز و همچنین اختلاف نظرهای میان این دو بر سر تحولات گیلان به طور خاص و ایران به طور عام است. اختلاف نظرهایی که بر سر نحوه مداخله کمونیست های روسی و قفقازی در نهضت جنگل در گیلان تشدید شد و در نهایت به شکل قرار داد ۱۹۲۱ ایران و شوروی از یک سو و آغاز عملیات کمونیست های روسی - قفقاز به رهبری احسان الله خان برای فتح نهایی تهران از سوی دیگر تجلی پیدا کرد. این اسناد همچنین از وجود اختلافات در درون حزب کمونیست ایران میان جناح های سلطان زاده و حیدر خان عمواوغلی و نقش مهم استالین در ایجاد اختلاف میان آنها حکایت می کند.
مترجم این کتاب در سال ۱۳۷۸ در نیکوزیا از طریق پروفسور ویتائی نامکین استاد و محقق روسی و سردبیر نشریه مطالعات شرقی روسی کتاب حاضر را تهیه و به ترجمه آن اقدام کرد.