ملت در غربت

بعد از حملۀ اعراب به ایران گروهی از زرتشتیان ایرانی از ایران به هند مهاجرت کردند و به «پارسیان هند» معروف شدند. قرن‌ها گذشت و در آغاز شکل‌گیری ایران مدرن و پیدایش گفتمان ملی‌گرایانه در ایران معاصر، بین ایرانیان تجددخواه و جامعۀ پارسیان هند تبادل فرهنگی‌ای روی داد که نقشی به‌سزا در تثبیت ناسیونالیسم ایرانی ایفا کرد. افشین مرعشی در کتاب ملتِ در غربت به همین تبادل فرهنگی و چگونگی تأثیر آن بر شکل‌گیری ایران مدرن پرداخته است.
نقش ابراهیم پورداود، پژوهشگر برجستۀ ایرانی، در مبادلۀ فرهنگی بین پارسیان هند و ایرانیان از موضوعات مهمی است که در کتاب ملتِ در غربت به آن پرداخته شده است.
نویسنده در این کتاب توضیح می‌دهد که پورداود چگونه با سفر به هند و تماس با زرتشتیان آن‌جا و جلب اعتماد آن‌ها، از طریق احاطۀ فراوانش بر زبان‌های فارسی باستان و پهلوی و فرهنگ و ادبیات زرتشتی و مجموعه‌ای از دانش‌ها و توانایی‌های زبانی و ادبی دیگرش، توانست اجازۀ آن‌ها را برای ترجمۀ متون زرتشتی بگیرد و با این کار تأثیری مهم بر گفتمان ملی در آغاز شکل‌گیری ایران مدرن بگذارد.
مرعشی در کتاب ملتِ در غربت شرح می‌دهد که چگونه تبادلات فرهنگی میان ایرانیان و پارسیان هند به‌واسطۀ دو هدف و آرمان و آرزو از جانب دو طرف رقم خورد. در این کتاب می‌بینیم که از یک‌سو ایرانیان بر آن بودند که با ترجمۀ متون زرتشتی باب آشنایی مردم ایران را با فرهنگ کهن این کشور بگشایند و از سوی دیگر پارسیان هند رؤیای بازگشت به ایران از طریق این مبادلۀ فرهنگی را در سر می‌پروراندند.
کتاب ملتِ در غربت از مقدمه‌ای با عنوان «زیستمان اقیانوسی»، پنج فصل و یک مؤخره تشکیل شده است.
فصل‌های پنج‌گانۀ کتاب ملتِ در غربت عبارتند از: «سفر به بمبئی و بازگشت»، «حامی و میهن‌پرست»، «تصوری از حافظ»، «ابراهیم پورداود و مصاحبان وی» و «شمشیر آزادی».
کتاب ملتِ در غربت: جامعۀ پارسیان هند و ساخت ایران مدرن با ترجمۀ محمد آقاجری در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است.