انقلاب ذهن

به‌طور کلی، دستگاه نظری اسپینوزا بر پایه‌ی انگاره یا الگوی پیوستگی توأم با گسست در تاریخ چندخطی و چندفرهنگی نظام‌های اندیشه تکوین و تعیّن یافته و برخلاف نگرش غالب در تحلیل تاریخ اندیشه‌ی اروپایی است که منطق آن نگرش خطی و همگون‌پنداری است و عموماً بر تاریخ‌نگاری‌های اروپامحور استوار است. عقل‌باوری اسپینوزا را نمی‌توان مطلق دانست. دستگاه عقلانی‌ای که فیلسوف هلندی بر پایه‌ی آن به ساختن و تکوین روشنگری رادیکال مدد رساند با سنت‌های فلسفی، کلامی و عرفانی اسلام، مسیحیت و یهود نیز دادوستد کرده است.
‌
بخش عمده‌ای از متون اسپینوزا حاصل امتزاج روش‌هاست که مبنای مستحکمی برای نقد خرافه‌پنداری و الهیات مبتنی‌بر خرافه ارائه می‌دهد و متکی بر جزمیات کلی است و از این‌رو نمی‌توان او را همچون بزرگ‌ترین فیلسوفان صوفی‌مشرب عقل‌باور مطلق دانست. در کتاب حاضر ویژگی‌های مختلف روشنگری رادیکال در قیاس با روشنگری معتدل و نیز تأثیرات تفکر اسپینوزا بر شکل‌گیری آن مورد بحث و تأکید قرار گرفته است.