آنچه در «دشمن» نکوهش میکنیم، چیزی جز نمایش سایهای از تاریکی درونی ما نیست. نور بینهایت است؛ تاریکی بینهایت است و ممکن است هرگز پایانی برای مبارزه با تاریکی وجود نداشته باشد. اما این حقیقت تمرینکنندهی واقعی را ناامید نمیکند. مبارزه با تاریکی همان تلاش برای روشنایی است. تاریکی و روشنایی همیشه همپای هماند. آنچه در زیر هردو نهفته، چیزی جز سعادت و آگاهی نیست. اینرا هرگز نباید فراموش کرد. داشتن رابطهی درست با سایه، موهبت بزرگی است؛ موهبتی که تواناییهای مدفونشدهمان را به سطح باز میگرداند. از طریق سایهکاری - اصطلاحی که برای اشاره به تلاش مستمرمان در جهت ایجاد رابطهی خلاقانه با سایه ابداع کردهایم - میتوانیم: - براساس شناخت کاملتر از خودمان، به خودپذیری واقعیتری دست یابیم. - احساسات منفیای را که غیرمنتظره در زندگی روزمرهمان فوران میکنند، خنثی کنیم. - احساس گناه و شرم ناشی از احساسات و کارهای منفی را کاهش دهیم. -فرافکنیهایی را شناسایی کنیم که به نظر و تفکر ما دربارهی دیگران جهت میدهند. - روابط خود را از خودآزمایی صادقانهتر و ارتباط مستقیم ترمیم کنیم. - از تخیل خلاق رویاها، نقاشی و نوشتن برای تصاحب خود سرکوبشدهمان غافل نشویم.