عقاید یک دلقک

عقاید یک دلقک یک «من ـ روایت» است، و راوی یک دلقک یک بازیگر پانتومیم. دلقک ـ مانند دلقک‌های دربارهای اجتماع فئودالی ـ مجاز است حقایق تلخ را با حرکات و کلمات قابل لمس کند و به زبان بیاورد. صورتش سفیدکرده، بی‌حرکت، با چند خط سیاه و چشمان خالی، تمام خصوصیات و شخصیتش را از دست می‌دهد. دلقک خودش، امیدهایش، شادی‌ها و دردهایش را زیر نقاب این صورت سفیدکرده پنهان می‌کند تا بتواند حقایق مسخره را در ظاهر دلقکی نشان بدهد. رمان بل درعین‌حال یکی از قوی‌ترین داستان‌های عشقی ادبیات جدید است؛ داستان دو انسانی که به این جهت ناکام می‌شوند که یکی از آن‌ها به سنن و عقاید نقلی بیش از دیگری وابسته است. داستانی عشقی که در آن با احساس خصوصیت ابتدایی و سادگی عشق، چشم‌ها برای درک آنچه در اطراف است، آنچه خارج از دنیای دلقک و معشوقه‌اش است، آنچه دروغ و مزورانه است و درعین‌حال فی‌نفسه ترحم‌آور، تیزتر می‌شود. «من ـ روایت» بودن رمان، کشش بی‌اندازۀ آن را به طرز غریبی عمیق می‌کند. زیرا هر کلام، هر آنچه حکایت می‌شود، هر تعمق و نظارت، هر تجربه، فوراً از حکایت محض به واقعه‌ای بی‌واسطه تبدیل می‌گردد.