سکوت همچون سلاح

کشف داستان زندگى ایساک بابل مایۀ نومیدى زندگی نامه نویس اوست. من از 1962 تا کنون، قریب پنجاه سال، به دنبال این کار بوده ام؛ هرچند به صورت منقطع و پراکنده. البته مشکل اصلى برآمده از این واقعیت محرز است که دستگیرى بابل در 1939 موجب حذف وى از ادبیات روسى شد. کتاب ها و نوشته هاى چاپى بابل از کتابخانه ها و کتابفروشى ها جمع آورى و معدوم شد و غالب کسانى که کتاب هایى از بابل را در کتابخانه هاى شخصی شان داشتند از شدت ترس، این کتاب ها را سربه نیست کردند. دست نوشته ها و دیگر مطالب چاپ نشدۀ بابل که به دست پلیس مخفى افتاده بود نیز سرنوشت مشابهى پیدا کردند و هنوز هیچ نشانه اى از وجود آن ها در دست نیست. نامه هاى بابل به دوستان و آشنایانش در شوروى، که سر به هزاران عدد می زند، غالباً توسط دریافت کنندگانِ نگرانِ این نامه ها نابود شد. یا اگر هم این افراد خودشان دستگیر شدند نامه ها به دست ان کاود [پلیس مخفى] افتاد و متعاقباً نابود شد.

زندگی نامه ها، مقالات ستایش آمیز، و کتاب هاى خاطرات که در دیگر کشورها معمولاً در پى مرگ نویسنده هاى بزرگ و معروف نوشته و چاپ مى شوند، در مورد بابل نانوشته باقى مانده است. هم عصران بابل ــ که او را خوب مى شناختند و از دورۀ وحشت استالینى جان سالم به در برده بودند ــ به مرور زمان درگذشتند، و آن ها هم که زنده ماندند چیز چندان زیادى دربارۀ روابطشان با بابل نگفتند.

اگر بخواهیم از فرمول بندىِ ناگزیر جورج اورول نویسندۀ انگلیسى استفاده کنیم، بابل به «سیاهچالۀ حافظه» افتاده بود.

البته فقط بابل نبود که به چنین وضعى دچار شده بود. طى سال هاى حکمرانى استالین انبوهى از نویسندگان، حدود 2000 تن، دستگیر و بیش از نیمی از آن ها اعدام شدند. تعداد بى شمار دیگرى هم در اردوگاه هاى کار اجبارى [گولاگ] جان دادند.

برخى ویژگى هاى خاص دربارۀ بابل وجود دارد که مانع از شناسایى دقیق زندگى و کارش مى شود. یکى از این ویژگى ها بى احتیاطىِ توضیح ناپذیرِ بابل در حفظ آثار چاپ نشده اش است. غالب نویسندگان شوروى، به ویژه در دورۀ وحشت استالینى، نسخه هاى متعددی از دست نویس هایشان تهیه مى کردند تا در صورت حملۀ مأموران پلیس مخفى و مصادرۀ نوشته هایشان نسخه هاى کپى که در جاهاى امنى نگهدارى مى شد باقى بماند. در دوران پسااستالینى تعدادى از آثار این نویسندگان از مخفی گاه ها بیرون آمد. در مواردى دوستان شجاع این نویسندگان نسخه هاى کپى شدۀ دست نوشته هایشان را رو کردند. براى مثال نسخۀ دست نویس انبار نمک، رمان بوریس پیلنیاک، که نویسنده آن را در حیاط خانه اش در شهرک نویسندگان [پِرِدِلکینو] در زیر خاک مدفون کرده بود، پیدا شد