افسردگی، سکه رایج زمانه ما

آیا افسردگی صرفاً یک‌جور بیماری است؟ وضعیتی منحصر به حوزۀ پزشکی که تنها راه چاره‌اش داروهای ضدافسردگی‌اند؟ داریان لیدر، روان‌کاو و نویسندۀ برجستۀ بریتانیایی، در این کتاب نشان می‌دهد افسردگی می‌تواند نمودی از فرایندهای ناخودآگاه پیچیده‌ای باشد که در مواجهه با تجربۀ فقدان از سر می‌گذرانیم. سوگواری و مالیخولیا تا همین پنجاه سال پیش در حیطۀ روان‌شناسی مفاهیمی آشنا و رایج بودند، ولی در دنیای امروز که تشخیص‌ سریع، درمان‌ فوری و سرمایه‌های کلان دارویی حرف اول را می‌زنند مفهوم کلی و مبهم «افسردگی» جایشان را گرفته. به گفتۀ لیدر چنین تغییری فقط به قلمروِ کلمات محدود نمی‌شود و از رابطۀ پیچیدۀ فرهنگ زمانۀ ما با فقدان، رنج و اندوه حکایت دارد. اساسی‌ترین و انسانی‌ترین راه برای خروج از این تنگناهای ذهنی و عاطفی بیان آنهاست.

لیدر با زبانی هم‌زمان دقیق و روشن و رویکردی همدلانه به‌سراغ تحلیل‌های فرهنگی و روایت‌های فردی می‌رود. او با تکیه بر نمونه‌هایی از حیطۀ ادبیات، هنر، سینما و تاریخ و البته شرح موردیِ وضعیت مراجعانش نشان می‌دهد فقدانی که ابراز و تصدیق نشده باشد می‌تواند بدل به رنجی عمیق و پیوسته شود. از مرگ عزیزان گرفته تا پایان یک رابطه، سوگی که مجال بیان پیدا نکند بر تصویری که ما از خودمان و دیگران داریم و به‌تبعِ آن بر حیات ذهنی و عاطفی‌مان سایه می‌اندازد و نتیجه‌ای جز خشم، یأس و فرسودگی در پی ندارد. اما در چنین وضعیتی گفتن و شنیدن از این تجربه‌، خلق آثار ادبی و هنری و مواجهه با هر شکلی از بیان خلاقانه می‌تواند راهگشا باشد.

افسردگی، سکۀ رایج زمانۀ ما کمک می‌کند این وضعیت را با رویکردی تازه بسنجیم، رویکردی که به‌جای تقلیل افسردگی به حوزۀ تشخیصی و بیولوژیکی بر ابعاد روانی، عاطفی و انسانی آن تأکید دارد، اندوه را ضعف یا ناهنجاری نمی‌داند و نشان می‌دهد که چطور این اندوه اتفاقاً بخشی اساسی و ناگزیر از عشق ورزیدن و زندگی کردن است.

این کتاب آمیزه‌ای است از اندیشه‌های فرویدی، ارزیابی‌های بالینی و بینش عمیق و بی‌تکلفی که خاص تحلیل‌های داریان لیدر است.

– نیویورک هرالد