گذر واژه ها

گذرواژه‌ها روایتی است مکتوب از تک‌گویی ژان بودریار، فیلسوف و جامعه‌شناس فرانسوی، دربارۀ واژه‌های کلیدی نظریاتی که او طی قریب به چهار دهه کارِ فکری پروراند. او در این گفتار به سبک‌وسیاق همیشگی‌اش با بلاغتی غریب، خشن، گریزپا و بازیگوش، مسائل گوناگونی را مطرح می‌کند که این واژه‌ها در ارتباطی سیال با آنها به‌مرور تکوین و تطور پیدا کرده‌اند و به این ترتیب سیر تحول اندیشه‌هایش را برایمان بازگو می‌کند. از تولید و ارزش و اغوا گرفته تا اقتصاد جامعۀ مصرفی، ابتذال و مرگ، گفتار بودریار در این اثر بیشتر بیانگر جهت‌گیری‌های متأخر اوست: نقد نامتعارف و اساساً نیست‌انگارانۀ جهان افسون‌زدوده، جایی که انحلال چیزها در یکپارچگی امر مجازی، امکان مبادله، ارتباط و حیات شورمند را در جهانی که واقعیت در آن ناپدید شده سلب کرده. درعین‌حال چه‌بسا به نظاره نشستنِ این ناپدیدشدن‌ها و واپاشیدن‌ها خود موجب ظهور وجدها و وجودهای تازه‌ای باشد که اندیشیدن به آنها همان فراخواندنشان است.گذرواژه‌ها روایتی است مکتوب از تک‌گویی ژان بودریار، فیلسوف و جامعه‌شناس فرانسوی، دربارۀ واژه‌های کلیدی نظریاتی که او طی قریب به چهار دهه کارِ فکری پروراند. او در این گفتار به سبک‌وسیاق همیشگی‌اش با بلاغتی غریب، خشن، گریزپا و بازیگوش، مسائل گوناگونی را مطرح می‌کند که این واژه‌ها در ارتباطی سیال با آنها به‌مرور تکوین و تطور پیدا کرده‌اند و به این ترتیب سیر تحول اندیشه‌هایش را برایمان بازگو می‌کند. از تولید و ارزش و اغوا گرفته تا اقتصاد جامعۀ مصرفی، ابتذال و مرگ، گفتار بودریار در این اثر بیشتر بیانگر جهت‌گیری‌های متأخر اوست: نقد نامتعارف و اساساً نیست‌انگارانۀ جهان افسون‌زدوده، جایی که انحلال چیزها در یکپارچگی امر مجازی، امکان مبادله، ارتباط و حیات شورمند را در جهانی که واقعیت در آن ناپدید شده سلب کرده. درعین‌حال چه‌بسا به نظاره نشستنِ این ناپدیدشدن‌ها و واپاشیدن‌ها خود موجب ظهور وجدها و وجودهای تازه‌ای باشد که اندیشیدن به آنها همان فراخواندنشان است.

| کتاب در قالب مجموعه‌ای از تأملات موجز، هم‌زمان تداعی‌گر تجربۀ آشنای تورق یک واژه‌نامه و خواندن دفترچه‌یادداشتی شخصی است. بودریار در این اثر، که طی سال‌های پایانی عمرش نوشته شده، به‌نوعی هم بر سیر اندیشه‌اش تأمل می‌کند و هم بر جهانی که این اندیشه از دل آن برخاسته. هر «گذرواژه» راهگشای فهم مفهومی اساسی در آثار اوست، ولی کتاب نه چکیده‌ای از اندیشۀ بودریار است و نه ساده‌سازی آن. در عوض بازگشت و مواجهه‌ای دوباره با کلماتی است که ردّ زیستن و دگرگون شدن بر آنها به جا مانده، همان‌طور که آنچه زمانی به آن اشاره داشته‌اند هم شکل‌وشمایلی تازه به خودش گرفته است.