دیوانه بر بام

«شین گکی» یا نمایش جدید، عنوان عامی است برای تجربه های نمایشی ژاپن اواخر قرن نوزدهم عصر می جی به بعد که فارغ از قالب های سنتی «نو» و «کابوکی» و تحت تاثیر آشنایی با درام اروپایی می کوشیدند با جهان معاصر، نزدیک و منطبق باشند و به نیازهای عصر نوین پاسخ بدهند. نمایش نامة «دیوانه بر بام» آشکارا یک شین گکی است که شکل تازه را با مضمون نوین رد خرافات و نفی نیاز به واسطه برای برقراری ارتباط با آسمان یا روح طبیعت پیوند می زند. در این نمایش سنت، یکسره نفی نمی شود گرایش به تفکر ذن در تاکید نهایی نویسنده بر روح اوج گرفتة برادر دیوانه و توانایی آشکارش در برقراری ارتباط مستقیم و بی واسطه با خدا عیان می شود تجدد برادر تحصیل کرده همان قدر که از پذیرش خرافات سنتی تن می زند، وجه هم دلانه و گوهر انسانی سنت را به ستایش عقل محض ترجیح می دهد. صحنة پایانی، صحنة حلول خداوند در کالبد برادر بزرگ تر و اندوه برادر کوچک تر است، از این که «عقل»، پای او را بر زمین نگه داشته است. مفاهیم سنتی «جنون» و «خرد» در نمایش نامه محک می خورند؛ و نویسنده راه میان بری به سوی خوشبختی عرضه می کند: شیدایی، فارغ از هر آداب و ترتیبی.